Twój ChatGPT halucynuje? Zastosuj technikę Research Block i odzyskaj kontrolę

ChatGPT nie zawsze robi research w internecie, nawet jeśli o to poprosisz. Często tworzy treść od razu, bazując na danych ze swojej pamięci, a nie na analizie faktów czy logicznym sprawdzeniu informacji.

Dlatego trzeba go zmusić do myślenia bardziej naukowego. Jak? Precyzyjnym promptem, czyli poleceniem. Oto 5 sprawdzonych technik, jak to osiągnąć:

1. Zastosuj technikę „Zatrzymaj się i zbierz dane” (Research-first Prompting)

Zamiast:

„Napisz artykuł o dezinformacji w mediach społecznościowych”

Użyj dwustopniowej struktury:

„Najpierw przeprowadź research na temat dezinformacji w mediach społecznościowych od 2022 do dziś, czyli do 2025 roku. Wymień 10 najważniejszych faktów, badań lub zjawisk z wiarygodnych źródeł (np. Reuters Institute, Pew Research, The Atlantic, NYT). Dopiero potem napisz artykuł, opierając się wyłącznie na tych danych.”

Dlaczego to powinno zadziałać: Ta technika rozdziela fazę badania od pisania. ChatGPT „zatrzymuje się” na etapie zbierania faktów.

2. Użyj promptu z „rolą badacza” i dodaj kontrolną checklistą źródeł

„Działasz teraz jako fact-checker i analityk danych medialnych. Twoim zadaniem jest stworzyć zestawienie najważniejszych faktów nt. {{TEMAT}}. Dla każdego faktu podaj:

• co się wydarzyło,
• kiedy,
• kto to opisał,
• link lub źródło (jeśli znane).
  Używaj tylko danych znanych Ci z okresu od 2024 do 2025 roku.”

Dlaczego to powinno zadziałać: Kiedy zlecisz ChatGPT: „Napisz artykuł o dezinformacji”, on najpierw włączy tryb kreatywny – bo taki ma domyślny priorytet. A my chcemy odwrotnie: najpierw analiza, potem odpowiedź. Prompt zawierający wyraźnie zdefiniowaną rolę badacza oraz polecenie przygotowania listy faktów aktywuje u modelu tryb „pamięci analitycznej”, co znacząco redukuje ryzyko błędów merytorycznych. Z kolei prompt o charakterze narracyjnym, pozbawiony fazy researchu lub fine tuning uruchamia „pamięć kreatywną” modelu, co zwiększa szanse na tekst stylistycznie atrakcyjny, ale jednocześnie podnosi ryzyko halucynacji i dezinformacji.

3. Dodaj regułę: „Nie twórz treści, dopóki nie przeanalizujesz danych”

„Nie generuj jeszcze żadnego tekstu. Najpierw wykonaj pogłębiony przegląd dostępnych faktów i badań nt. {{TEMAT}}. Napisz mi listę 10 kluczowych tez lub faktów, które powinienem znać przed rozpoczęciem pisania. Dopiero gdy potwierdzę, że są OK, będziesz mógł zacząć pisać. Potwierdź, że zrozumiałeś.”

To wymusza iterację, kluczową metodę pracy z ChatGPT i innymi dużymi modelami językowymi (ang. Large Language Models, LLM) i pozwala Ci kontrolować jakość.

4. Użyj zwrotu: „Stosuj podejście badawcze”

„Przygotuj informacje tak, jakbyś miał stworzyć bibliografię akademicką dla studenta marketingu na Uniwersytecie Oksfordzkim. Nie zmyślaj, nie uogólniaj – konkrety, daty, nazwiska, instytucje.”

Wywołuje tryb „akademickiego researchera”.

5. Dodaj frazę kontroli jakości: „Zaznacz, które dane pochodzą z modelu, a które z cytowanych źródeł”

To pozwala Ci odróżnić wiedzę z bazy danych ChatGPT od wiedzy zewnętrznej (choć w rzeczywistości ChatGPT nie ma dostępu do internetu — ale można go trenować, by był tego świadom i uczciwie to zaznaczał).

W standardowym trybie generowania (gdy po prostu wpisujesz prompt), model nie korzysta z internetu ani nie wykonuje „na żywo” zapytań do Google, Bing czy baz danych. Bazuje wyłącznie na wiedzy wbudowanej w model — statystycznie prawdopodobnych odpowiedziach wytrenowanych do momentu knowledge cutoff (GPT-4o: do października 2023 roku, GPT-4.1: Do czerwca 2024 roku).

Warto wiedzieć, że od października 2024 roku OpenAI wprowadziło funkcję wyszukiwania internetowego (Wyszukaj, ang. ChatGPT Search), która umożliwia dostęp do aktualnych informacji w czasie rzeczywistym. Początkowo dostępna dla użytkowników płatnych, funkcja ta została udostępniona wszystkim użytkownikom w grudniu 2024 roku. Funkcja dziala jednak tylko wtedy, gdy ją uruchomisz.

👉 Chcesz nauczyć się takich technik w praktyce? Zapisz się na szkolenie „AI i ChatGPT w biznesie: Rozwiń swoja firmę z AI i zostaw konkurencję z tyłu”

📅 26 maja 2025